Matvælaráðherra gaf í ágústmánuði 2022 út fyrstu sameinuðu stefnuna í landgræðslu og skógrækt auk aðgerðaáætlunar. Yfirskrift hennar er Land og líf og þar er sett fram landgræðsluáætlun og landsáætlun í skógrækt með framtíðarsýn til ársins 2031. Aðgerðaáætlunin nær fram til ársins 2026.

Helsta markmiðið með landsáætlun í skógrækt er að taka stefnu og fyrirætlan Íslendinga í skógrækt saman á einn stað. Um leið var tækifærið notað til að endurskoða áherslur, uppfæra upplýsingar og efna til samráðs. Í landsáætlun er því fjallað um stöðu og framtíð skóga í landinu, ásamt tölusettum markmiðum um árangur í skógrækt.

Blandaður íslenskur skógur með lerki, alaskaösp, stafafuru, greni og birki. Ljósmynd: Pétur HalldórssonDrög að landsáætlun í skógrækt voru lögð fram til kynningar og umsagnar á vef Skógræktarinnar vorið 2021 ásamt umhverfismati áætlunarinnar. Að umsagnarfresti liðnum var texti áætlunarinnar endurskoðaður með tilliti til umsagna sem bárust. Áætlunin fór svo til meðferðar hjá ráðuneytinu og í ágúst 2022 gaf matvælaráðherra út sameinaða stefnu í landgræðslu og skógrækt auk aðgerðaáætlunar. Sem fyrr segir er yfirskrift hennar Land og líf og þar er sett fram landgræðsluáætlun og landsáætlun í skógrækt með framtíðarsýn til ársins 2031. Aðgerðaáætlunin nær fram til ársins 2026.

Undirbúningur að gerð landsáætlunar í skógrækt

Landsáætlun í skógrækt (hér eftir skammstafað LSK2020) var unnin skv. 4. gr. laga um skóga og skógrækt nr. 33/2019. Áætlunin skoðast sem ferli sem er sífellt að þróast frekar en verkefni með upphaf og endi. Í ferlinu skiptust á tímabil með misjöfnum áherslum. Ferlið hófst á lýsingu, stöðugreiningu, stefnumótun og áætlanagerð. Stefnan og áætlun um framkvæmd hennar var síðan send til matvælaráðherra til formlegrar samþykktar. Í kjölfarið tekur við framkvæmd áætlunarinnar og jafnframt árangursmat. Eftir fimm ár er svo gert ráð fyrir því að ferlið hefjist á ný með stöðugreiningu.

LSK2020 er háð lögum um umhverfismat áætlana og matið því samþætt mótun stefnunnar. Var þar fylgt leiðbeiningum Skipulagsstofnunar og náið samráð haft við þá stofnun.

 

Drög að landsáætlun í skógrækt

 Innsendar  umsagnir 

Verkefnisstjórn

Í samræmi við ofangreind lög skipaði Guðmundur Ingi Guðbrandsson, þáverandi umhverfis- og auðlindaráðherra, verkefnisstjórn landsáætlunar í skógrækt með erindisbréfi dags. 28. júní 2019. Bar verkefnisstjórnin ábyrgð á gerð áætlunarinnar og naut við það stuðnings frá sérfræðingum og öðru starfsfólki Skógræktarinnar. Samkvæmt lögum nr. 33/2019 var skógræktarstjóri formaður nefndarinnar og einn fulltrúi tilnefndur af Sambandi íslenskra sveitarfélaga (SÍS). Aðrir fulltrúar í verkefnisstjórn voru skipaðir af ráðherra án tilnefningar en tveir þeirra skyldu vera faglærðir í skógrækt. Verkefnisstjórnin vann í umboði ráðherra og skilaði tillögum að landsáætlun í skógrækt til hans. Samkvæmt lögum kynnir ráðherra áætlunina fyrir umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis. Áætlunin öðlast síðan gildi með samþykki ráðherra.

Verkefnisstjórn var þannig skipuð:

  • Þröstur Eysteinsson skógræktarstjóri, formaður
  • Bjarni Diðrik Sigurðsson prófessor
  • Jón Ásgeir Jónsson skógfræðingur
  • Maríanna Jóhannsdóttir skógarbóndi
  • Salvör Jónsdóttir skipulagsfræðingur
  • Tómas Grétar Gunnarsson vistfræðingur
  • Þórdís Lóa Þórhallsdóttir, formaður borgarráðs Reykjavíkur, tilnefnd af SÍS

Ritari verkefnisstjórnar var upphaflega Hreinn Óskarsson, skógfræðingur og sviðstjóri þjóðskógasviðs Skógræktarinnar, en síðan tók Hrefna Jóhannesdóttir skipulagsfulltrúi við.

Lýsing

Landsáætlun í skógrækt er ferli eins og hér er sýnt. Það sem hér er til umfjöllunar, LSK2020, felur í sér stöðugreiningu, stefnumótun og áætlanagerð. Þeirri vinnu lýkur með samþykkt ráðherra. Mynd: SkógræktinVið upphaf vinnu að gerð landsáætlunar í skógrækt skal skv. lögunum, taka saman lýsingu þar sem gerð er grein fyrir þeim áherslum sem fyrirhugað er að hafa við gerð hennar, svo sem um forsendur, viðfangsefni og fyrirhugaða kynningu og samráð við mótun stefnunnar. Um áætlunina gilda einnig lög nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana sem fyrr segir. Slíkt mat ber að vinna fyrir áætlanir sem undirbúnar og samþykktar eru af stjórnvöldum, unnar samkvæmt lögum og marka stefnu fyrir framkvæmdir sem tilgreindar eru í lögum um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda nr. 106/2000. Fyrsta skref í ferli umhverfismats er gerð matslýsingar, þar sem fram kemur: Yfirlit um efni áætlunar, tengsl við aðrar áætlanir, upplýsingar um grunnástand, upplýsingar um umhverfisþætti, upplýsingar um þætti sem taldir eru valda áhrifum, viðmið og umhverfisverndarmarkmið og að lokum umfjöllun um matsferlið og samráðsaðila.

Lýsingum sem setja skal fram við upphaf vinnu við landsáætlun og við gerð umhverfismats þeirrar áætlunar ber því að nokkru leyti saman og eru settar fram í skjali sem heitir LSK2020 - Lýsing fyrir gerð landsáætlunar í skógrækt.

Framkvæmd og eftirfylgni

Eftir útgáfu landsáætlunar í skógrækt skal hafist handa við að framfylgja henni. Skógræktarstjóri ber ábyrgð á því. Eftirfylgni og upplýsingaöflun um framgang mála verður á hendi Skógræktarinnar og mun hún taka breytingum miðað við núverandi stöðu eftir því sem kveðið er á um í áætluninni. Þá skal einnig innleidd eftirfylgni með umhverfisáhrifum áætlunarinnar eftir því sem við á. Vísar sem notaðir eru til að greina árangur landsáætlunarinnar eru eftirfarandi:

  • Flatarmál ræktaðra skóga – vísar til árangurs í uppbyggingu skógarauðlindar
  • Flatarmál náttúruskóga – vísar til árangurs í útbreiðslu náttúruskóga
  • Flatarmál skóglendis á rofsvæðum – vísar til árangurs við að nota skógrækt til uppgræðslu
  • Flatarmál varanlegrar skógareyðingar – vísar til árangurs í skógvernd
  • Kolefnisbinding í skógum – vísar til árangurs í að ná markmiðum í loftslagsmálum
  • Hlutfall ræktaðra skóga undir ræktunaráætlunum – vísar til árangurs í skipulagningu skógræktar

Upplýsingar sem þannig verða til nýtast svo við lögboðna endurskoðun áætlunarinnar.

Birki. Ljósmynd: Pétur Halldórsson