Leiðarahöfundur Fréttablaðsins ræðir um kolefnishlutleysi

Íslendingar sameinist um róttækar og sögulegar aðgerðir í bindingu

Fjallað er um loftslagsmál í leiðara Fréttablaðsins í dag. Kjartan Hreinn Njálsson aðstoðarritstjóri talar um stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar þar sem boðaður er 40 prósenta samdráttur í losun gróðurhúsalofttegunda árið 2030 miðað við það sem var 1990. Hann skrifar að mögulegar mótvægisaðgerðir til samdráttar í losun sem Hagfræðistofnun HÍ hefur tekið saman séu ekki nóg.

„Ef tekið er mið af þessum mótvægisaðgerðum, sem taka til flestra geira íslensks samfélags, og við höldum uppteknum og máttlausum hætti áfram í landgræðslu og skógrækt, gæti nettóútstreymi ársins 2030 numið 18 prósentum minna en árið 1990. Góður árangur, en hvergi nærri nóg,“ skrifar Kjartan Hreinn. Leiðari hans er annars á þessa leið:

Ljóst er að ný ríkisstjórn hefur sameinast um afar metnaðarfulla áætlun í loftslagsmálum. Í stjórnarsáttmála boðar hún 40 prósenta samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda (miðað við árið 1990) fyrir árið 2030 og kolefnishlutleysi í síðasta lagi árið 2040.

Nokkrar þjóðir hafa sett sér sambærileg mark­mið um kolefnishlutleysi, þar á meðal Svíþjóð og Noregur. Aðeins tvö lönd hafa náð þessum áfanga nú þegar, smáríkin Bútan og Vatíkanið. Þessi markmið fela í sér meiriháttar áskorun sem snertir flesta fleti íslensks samfélags og útheimta samstillt átak ríkis, sveitarfélaga og fyrirtækja.

Eins og staðan er í dag eru þessar hugmyndir óraunhæfar. Ef fram heldur sem horfir gæti losun árið 2030 orðið 53 til 99 prósentum meiri en útstreymi ársins 1990, það er, ef stóriðja er tekin með í reikn­inginn. Þetta er sviðsmynd sem raungerist ef ekkert verður gert til að uppfylla markmið okkar og loforð um minni losun gróðurhúsalofttegunda.

Fyrr á þessu ári birti Hagfræðistofnun Háskóla Íslands samantekt sína á mögulegum mótvægis­aðgerðum til samdráttar í losun gróðurhúsaloft­tegunda. Skýrslan undirstrikar umfang þessa mikla verks sem felst í markmiðum Parísarsamkomu­lagsins og kolefnishlutleysis.

Ef tekið er mið af þessum mótvægisaðgerðum, sem taka til flestra geira íslensks samfélags, og við höldum uppteknum og máttlausum hætti áfram í landgræðslu og skógrækt, gæti nettóútstreymi ársins 2030 numið 18 prósentum minna en árið 1990. Góður árangur, en hvergi nærri nóg.

Aftur á móti, ef metnaðarfullar mótvægisað­gerðir eru innleiddar og Íslendingar sameinast um róttækar og sögulegar aðgerðir í bindingu þar sem aðgerðahraði í landgræðslu og skógrækt yrði fjórfaldaður, auk endurheimtar votlendis, þá gæti nettóútstreymi ársins 2030 orðið 97 prósentum minna en árið 1990. Í þessu dæmi er horft til þess að framleiðsla járnblendis, áls og kísils fellur innan við­skiptakerfis Evrópusambandsins (ETS).

Stóriðja mun þvælast fyrir í öllum aðgerðum okkar. Sé það markmið okkar að uppfylla markmið Parísarsamkomulagsins eða hugmyndir um kolefnis­hlutleysi er ljóst að útstreymi frá þeim geira má hvorki aukast, né standa í stað.

Markmið nýrrar ríkisstjórnar eru sannarlega metnaðarfull, en um leið eru þau tímabær og þjóð­hagslega skynsöm. Þau eru tímabær að því leyti að Íslendingum ber siðferðisleg skylda til að tryggja afkomendum vistvænt, hreint og byggilegt land, og þjóðhagslega skynsöm að því leyti að í aðgerðum til að sporna við losun gróðurhúsalofttegunda felast hagfelld innri og ytri áhrif, svo sem aukin landgæði, bætt loftgæði og betri heilsa.

Þannig er mikilvægt að innleiða og útfæra þessi markmið sem fyrst, og búa svo um hnútana að sögu­lega lítilsverðir atburðir eins og ríkisstjórnarskipti tefji ekki þessa vegferð okkar.

• Fréttablaðið 5. desember 2017