Nýliðið ár hagstætt Hekluskógum

Fjölmargir lærðir og leikir leggja gjörva hönd að Hekluskógaverkefninu með gróðursetningu, áburðargjöf, rannsóknum og fleiru sem styður við framgang verkefnisins

Litið yfir starfið 2014

Árið 2014 var hagstætt gróðri á Hekluskógasvæðinu enda nokkuð hlýtt og rakt. Þetta kemur fram í nýrri frétt á vefsíðu Hekluskóga. Verkefnið heldur áfram af fullum krafti á nýju ári og er reiknað með að gróðursettar verði um 250 þúsund birkiplöntur í sumar. Árangur verkefnisins er víða mjög góður og sjást nú birkireitir spretta upp þar sem fyrir 10-20 árum var örfoka land.

Yfir 2,3 milljónir plantna

Gróðursettar voru 312 þúsund plöntur árið 2014, þar af um 307 þúsund af birki og 5 þúsund af reyniviði. Enn fremur var dreift 175 tonnum af kjötmjöli til uppgræðslu. Verktakar gróðursettu tæplega 180 þúsund plöntur, en landeigendur auk ýmissa sjálfboðaliða gróðursettu rúmlega 130 þúsund. Var gróðursett víðs vegar um Hekluskóga með mestri áherslu á á uppgrædd svæði í norðurhlutanum, en landeigendur sáu um mestan hluta gróðursetningarinnar í eigin lönd á sunnanverðu starfsvæðinu. Er heildarfjöldi gróðursettra trjáplantna frá árinu 2006 til og með 2014 kominn yfir 2,3 milljónir á um 1.200 hekturum lands sem skiptist í um 850 trjálundi.

Starfsmenn og fjármagn

Hreinn Óskarsson verkefnisstjóri var í 25% starfi og auk hans var Ívar Örn Þrastarson skógfræðingur við störf í tvo mánuði. Ívar Örn sá um móttöku verktakahópa og kortlagningu á gróðursetningum. Fjárveiting til Hekluskóga var 19,4 milljónir króna, auk 3 milljóna fjárveitingar úr sjóðum Græna hagkerfisins.

Iðunn Hauksdóttir, nemi við Háskólann í Kaupmannahöfn, vann að MSc-rannsóknarverkefni þar sem hún skoðaði tilflutning á gróðurtorfum úr gömlum birkiskógum í yngri birkireiti á Hekluskógasvæðinu.

Víðtækt samstarf

Samstarf er við um 205 þátttakendur í Hekluskógum á sunnanverðu starfsvæðinu og hafa þeir gróðursett á eigin kostnað rúmlega 800 þúsund plöntur frá árinu 2008. Búast má við að heldur dragi úr gróðursetningu landeigenda á næstu árum enda hefur nokkur hluti þeirra þegar lokið gróðursetningu í lönd sín. Plöntudreifingarstöð var eins og undanfarin ár í Galtalæk 2 í umsjá Sigurbjargar Elimarsdóttur og Sveins Sigurjónssonar. Þar fengu landeigendur og verktakar afhentar plöntur og fjöldi plantna á hvern landeiganda var skráður.

Samstarf var við fjölmarga aðila s.s. Landsvirkjun, Endurvinnsluna hf, ýmsa sjálfboðaliðahópa s.s. Ferðaklúbbinn 4×4, frímúrarafélög, sumarhúsafélög, Slóðavini, nemendahópa erlenda og innlenda, Sjálfboðaliðasamtök um náttúruvernd, Þjóðhildi o.fl. Gróðursettu þessir samstarfsaðilar nokkra tugi þúsunda plantna, án teljandi kostnaðar fyrir verkefnið. Þrátt fyrir að lélegt fræár væri hjá birki árið 2014 söfnuðu skólar, félagasamtök og almenningur nokkrum kílóum af birkifræi fyrir verkefnið. Er ágætur árangur sáninga frá fyrstu starfsárum verkefnisins að koma í ljós þessi árin og má nú finna mikið af fræplöntum sem eru víða að spretta upp um norðanvert starfsvæðið.

Landsvirkjun og Landgræðslan styrktu uppgræðslu með kjötmjöli og tilbúnum áburði á Hekluskógasvæðinu á móts við Hekluskóga og kom Skógrækt ríkisins að gróðursetningu birkiplantna í Þjórsárdal.

Kjötmjölið reynist vel

Sökum niðurskurðar á fjárveitingum til verkefnisins undanfarin ár hefur litlu fjármagni verið varið til kaupa á innfluttum tilbúnum áburði og sáningar grasa. Megináhersla hefur verið lögð á að nýta innlent kjötmjöl frá Orkugerðinni í Hraungerði í Flóa, en árangur áburðargjafar með kjötmjöli hefur verið afar góður og virðist nýting hans vera hagkvæmari lausn á erfiðustu vikrunum, bæði hvað varðar árangur uppgræðslu sem og fjárhagslega. Undanfarin ár hefur verið dreift um 1.400 tonnum af kjötmjöli.

Verkefnið heldur áfram af fullum krafti árið 2015. Er reiknað með að gróðursettar verði um 250 þúsund birkiplöntur og meiri kraftur settur í áburðargjöf á eldri trjáreiti og uppgræðslusvæði. Árangur verkefnisins er víða mjög góður og sjást nú á mörgum stöðum spretta upp birkireitir þar sem fyrir 10-20 árum var örfoka land.

Texti og myndir: Hreinn Óskarsson