Meiri rannsókna þörf á áhrifum skógræktar á framræst land

Land er ekki ræst fram til skógræktar á Íslandi en víða er til framræst land sem ekki hentar að endurheimta sem votlendi. Þá er skógrækt fýsilegur kostur, ekki síst ræktun alaskaaspar sem vex hratt, bindur mikið kolefni og myndar fljótt verðmæti. En mikilvægt er að afla traustra gagna um áhrif skógræktar á slíku landi. Ljósmynd: Halldór Sverrisson

Skortur er á traustum gögnum fyrir áreiðanlegt losunarbókhald skóga sem ræktaðir eru á framræstu landi. Mikilvægt er að þróa betur bindi- og losunarstuðla. Þetta kemur fram í yfirlitsgrein íslenskra vísindamanna í tímaritinu Biosciences sem sagt er frá í nýútkomnu tölublaði Bændablaðsins.

„Skortur á trustum gögnum fyrir áreiðanlegt losunarbókhald“ er fyrirsögn greinarinnar í Bændablaðinu sem er annars á þessa leið:

Nýlega birtist yfirlitsgrein íslenskra vísindamanna í tímaritinu Biogeosciences um rannsóknir á áhrifum skógræktar á framræst mýrlendi varðandi losun og bindingu gróðurhúsalofttegunda. Meðal niðurstaðna hennar er að bindistuðlar milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna sem notaðar séu til að meta loftslagsáhrif landnýtingar séu ónákvæmir og að skortur sé á bakgrunnsupplýsingum til að þróa þá betur.

Íslensku vísindamennirnir eru þeir Bjarni Diðrik Sigurðsson og Hlynur Óskarsson, starfsmenn Landbúnaðarháskóla Íslands, auk Brynhildar Bjarnadóttur sem starfar við Háskólann á Akureyri en greinin var unnin í samstarfi við vísindamenn frá Norðurlöndunum.

Á við um allt framræst land

Bjarni segir að þótt greinin fjalli um áhrif skógræktar þá eigi það sem þarna komi fram í raun um stöðu vísindalegrar þekkingar um allt framræst landbúnaðarland og hvaða þættir það eru sem hafa áhrif á loftslagsáhrif þess. „Það er ekki bara á Íslandi þar sem þörf er á meiri rannsóknum á þessu sviði, heldur ekki síður í löndunum í kringum okkur. Ekki síst í Finnlandi, landi vatnanna, þar sem tiltölulega stór hluti skógræktar- og ræktarlands hefur verið ræstur fram. Það er skemmtilegt að rannsóknir okkar hérlendis nýtast einnig og vekja athygli utan Íslands,“ segir Bjarni.

Sjónum var beint að bindingu og losun gróðurhúsalofttegundanna koldíoxíðs, met-ans og nituroxíðs. Greinin gefur yfirlit yfir öll þau ferli sem þarf að hafa í huga þegar loftslagsáhrif mótvægisaðgerða eins og skóg-ræktar eru metin á framræstu mýrlendi og mismunandi rannsóknaaðferðir sem hægt er að beita við slíkt mat. Jafnframt er gefið yfirlit um stöðu þekkingar á mismunandi þáttum á Norðurlöndum og nálægum svæðum.

Þörf á betri bindi- og losunarstuðlum

Í greininni kemur fram að mælingar á öllum þeim mismunandi þáttum sem telja inn í loftslagsáhrif skógræktar á framræstu landi eru bæði kostnaðarsamar og vinnufrekar. Þess vegna verði aldrei fýsilegt að slíkar mælingar séu gerðar á öllum þeim framræstu svæðum sem skógrækt verður beitt sem mótvægisaðferð við framræsluna. Því sé mikilvægt að þróa betur svokallaða bindi- og losunarstuðla (e. emission factors) sem notaðir eru til að meta loftslagsáhrif landnýtingar – til dæmis vegna loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna.

Niðurstaða greinarinnar er sú að ennþá séu þessir bindistuðlar sem notaðir eru við kolefnisbókhald ríkjanna talsverðri óvissu háðir. Mikilvægt er að samhæfa betur aðferðafræði við ólíkar rannsóknir og hvaða aðrir vistkerfisþættir eru gefnir upp með niðurstöðunum, svo að auðveldara sé að bera þær saman þegar stuðlarnir eru bættir. Bent er á nokkur atriði sem hægt væri að laga þannig að áreiðanlegra mat fáist á loftslagsáhrifum skógræktar á framræstu mýrlendi:

• • Skortur er á bakgrunnsupplýsingum (umhverfis- og vistkerfisþættir) um vistkerfin sem rannsökuð eru. Vegna þess er ekki hægt að útbúa bindistuðla sem taka tillit til ólíkra umhverfisaðstæðna, en eru ekki bara einföld meðaltöl fyrir stór svæði.
  • Þegar handvirkar mæliaðferðir eru notaðar til að mæla bindingu og losun gróðurhúsalofttegunda er mikilvægt að tengja þær síritandi mælingum á til dæmis jarðvegshita eða stöðu grunnvatns þegar þær eru skalaðar upp í ársgildi.
  • Mikil þörf er á meiri vetrarmælingum á losun allra gróðurhúsalofttegundanna.
  • Það skortir mjög á að grunnvatnsstaða í framræstu landi hafi verið skráð þegar mælingar á losun eða bindingu gróðurhúsalofttegunda fara fram. Grunnvatnsstaðan er oft mikilvægasti þátturinn í hver heildaráhrifin eru.
  • Mikilvægt er að taka tillit til framvindu ræktaðra skóga þegar loftslagsáhrif skógræktar á framræstu landi eru metin; það er að tekið sé tillit til allrar vaxtarlotunnar. Áhrifin geta breyst með aldri skóganna.

/smh

• Bændablaðið 9. janúar 2020

Sett á vef: Pétur Halldórsson