Mest af birkifræi í Vesturbyggð í ár

Þetta árið er mest fræ á birki á sunnanverðum Vestfjörðum. Meðal annars er mjög mikið á birkinu í Tálknafirði. Hér skoðar Hreinn Óskarsson, sviðstjóri þjóðskóga hjá Skógræktinni, fræ á birkinu vestra í byrjun mánaðarins. Ljósmynd: Kristinn H. Þorsteinsson

Landsátakið Söfnum og sáum birkifræi að hefjast

Skógræktarfélag Reykjavíkur býður til formlegrar opnunar á landsátaki Skógræktarinnar og Landgræðslunnar í söfnun og sáningu á birkifræi fyrir árið 2023 miðvikudaginn 13. september kl. 18. Þetta árið er mest framboð á birkifræi í Vesturbyggð, reytingur á Vestur- og Suðurlandi en lítið fyrir norðan og austan.

Dagskráin hefst í smiðju Skógræktarfélagsins í Heiðmörk þar sem fer fram stutt fræðsla um söfnun og sáningu á birkifræi, tilgang og fyrirkomulag landsátaksins. Að því loknu verður haldið af stað út í skóg og tínd birkifræ.

Síðustu daga hefur verið unnið að því að kortleggja hversu mikið birkifræ finnst á trjám vítt og breitt um landið. Magn birkifræja í ár er ekki með því besta sem sést hefur á höfuðborgarsvæðinu og þarf aðeins að hafa fyrir því að finna tré með sæmilegu magni fræja og. Þar á því vel orðatiltækið „leitið og þér munuð finna“. Þá er lítið um fræ þetta árið bæði á Norður- og Austurlandi en reytingur á Suður- og Vesturlandi. Í Vesturbyggð má aftur á móti víða finna talsvert magn fræja en minna annars staðar á Vestfjörðum.

Þetta er fjórða árið sem átakið „Söfnum og sáum birkifræi“ fer fram. Þjóðin tók vel við sér þegar efnt var til átaksins fyrst 2020 og hefur mikið magn fræja safnast frá þeim tíma sem meðal annars hefur verið notað í vélsáningu á stórum uppgræðslusvæðum.

Birkiskóglendi verði á 5% landsins 2030

Sem kunnugt er stendur yfir áratugur Sameinuðu þjóðanna um verndun og endurheimt vistkerfa um allan heim í þágu fólks og náttúru. Íslensk stjórnvöld hafa tekið svonefndri Bonn-áskorun sem er alþjóðlegt átak um endurheimt skóga undir hatti alþjóðlegu náttúruverndarsamtakanna IUCN í samstarfi við fleiri aðila. Markmið Íslands í þessari áskorun er að árið 2030 vaxi birkiskógar á 5% landsins, í stað 1,5% nú.

Verkefnið Söfnum og sáum birkifræi er liður í því að Ísland nái þessu markmiði. Tilgangurinn er að efla útbreiðslu birkiskóga, meðal annars með því að virkja almenning til söfnunar og dreifingar birkifræs en einnig að veita fræðslu til félagasamtaka, skóla, fyrirtækja og stofnana um vernd og endurheimt birkiskóga.

Ástæða er til að hvetja fólk um allt land til að leggja sitt af mörkum og annað hvort safna fræi og skila því á móttökustöðvar eða sá fræinu sjálft á beitarfriðuðum svæðum þar sem vilji er til að klæða land birkiskógi eða -kjarri.

Samstarf

Bakhjarlar verkefnisins eru Prentmet Oddi sem útvegar söfnunaröskjur til að tína í fræ og söfnunarkassa til að taka við öskjum með fræi. Bónus og Olís verða með öskjur sem fólk getur sótt í verslanir og þjónustustöðvar og þar verða líka kassarnir sem skila má fræinu í. Þá vinnur Landvernd einnig að því að virkja fólk til þátttöku og að verkefninu vinna ásamt Skógræktinni og Landgræðslunni Skógræktarfélag Íslands og Skógræktarfélag Kópavogs, Lionshreyfingin og Kvenfélagasamband Íslands. Loks má þess geta að þar sem engin Bónus-verslun eða Olís-stöð er í Norður-Þingeyjarsýslu má sækja sér öskjur og skila fræi í verslunina í Ásbyrgi í Kelduhverfi.

Formleg opnun í Heiðmörk

Þegar átakið hefst formlega í Heiðmörk miðvikudaginn 13. september verður meðal annars hægt að fræðast af sérfræðingum um birki. Meðal þeirra eru tveir vísindamenn sem gert hafa rannsóknir á birki og erfðaeiginleikum þess. Þorsteinn Tómasson plöntuerfðafræðingur hefur stundað rannsóknir á birki og ræktað beinvaxin og hraðvaxta yrki. Hann er stjórnarmaður í Skógræktarfélagi Reykjavíkur og verður á svæðinu við opnun landsátaksins. Aðgengilega umfjöllun hans um birki má lesa hér.

Aðalsteinn Sigurgeirsson er einn af höfundum umfjöllunar í nýjasta tölublaðinu af Riti Mógilsár, um tilraun á 50 mismunandi birkikvæmum, sem sett voru út 1998. Niðurstöðurnar sýna hve miklu arfgerð skiptir fyrir viðgang trjánna. https://www.skogur.is/is/rannsoknir/utgafa/rit-mogilsar Aðalsteinn er fagmálastjóri Skógræktarinnar og stjórnarmaður í Skógræktarfélagi Reykjavíkur, og verður á svæðinu. Greinina má lesa hér.

• Vefur verkefnisins Söfnum og sáum birkifræi