Skógrækt ríkisins fóstrar 'Emblu'

Þorsteinn Tómasson plöntuerfðafræðingur hefur frá upphafi stýrt verkefninu sem hefur orðið hvatning til margvíslegra annarra verkefna sem lúta að erfðafræði íslenska birkisins. Í ljósi þeirrar þekkingar sem fékkst í framkvæmd þessa verkefnis var ákveðið árið 2009 að taka annan snúning á kynbótum birkisins að mestu innan erfðamengis Emblu, með nokkrum viðbótum. Hluti verkefnisins var einnig að tryggja framtíðarskipulag um frærækt og áframhaldandi bötun yrkisins með formlegum hætti. Í því augnamiði var ákveðið að Skógræktarfélag Íslands og Garðyrkjufélag Íslands yrðu rétthafar yrkisins og bæru formlega ábyrgð á því en Þorsteinn ynni áfram að kynbótunum í umboði þessara félagssamtaka.

Garðyrkjufélag Íslands, Skógræktarfélag Íslands, Landgræðslusjóður, Framleiðnisjóður og Reykjavíkurborg hafa stutt verkefnið með fjárframlögum. Miklu munar um þátttöku Gróðrarstöðvarinnar Markar sem hefur veitt verkefninu mikinn stuðning og aðstöðu frá upphafi. Skógrækt ríkisins lagði til aðstöðu á Mógilsá. Þá hefur Skógrækt ríkisins einnig lagt verkefninu til mikilvæga fræræktaraðstöðu frá vordögum 2013 í gróðurhúsi á Tumastöðum í Fljótshlíð og vinnu við alla umönnun trjánna í fræræktinni. Öll vinna Þorsteins og annarra aðstandenda verkefnisins hefur verið framlag þeirra.

Skógrækt ríkisins vinnur nú að því að endurskipuleggja þá þjónustu við trjárækt í landinu sem felst í að útvega fræ af heppilegu erfðaefni. Í útboðsgögnum vegna skógræktar er í vaxandi mæli óskað eftir Emblu og því þarf augljóslega að efla frærækt af yrkinu. Í ljósi þessa var umræddur samningur gerður og hljóðar hann svo:

Skógrækt ríkisins tekur við ræktun og viðhaldskynbótum á Emblu svo og miðlun á fræi samkvæmt því skipulagi sem komið hefur verið upp á Vöglum.

Þorsteinn Tómasson mun í umboði Garðyrkjufélags Íslands, Skógræktarfélags Íslands og Skógræktar ríkisins stýra fræræktinni á Tumastöðum til loka árs 2016 og mun Skógrækt ríkisins styðja aðkomu hans með greiðslu á akstri til og frá Reykjavík allt að 10 ferðum á ári samkvæmt reikningi.

Skógrækt ríkisins mun tilnefna starfsmann sem mun taka við faglegri ábyrgð á viðhaldskynbótum og frærækt Embluyrkisins af Þorsteini eftir árslok 2016. Hann mun þá annast samskipti við Skógræktarfélag Íslands og Garðyrkjufélag Íslands varðandi framgang verkefnisins. Skal umsjónarmaður verkefnisins skila árlegri greinargerð um framkvæmdir við verkefnið, sem og fræuppskeru og sölutölum. Skulu niðurstöður kynntar á árlegum fundi um framgang Embluverkefnisins með þeim aðilum sem standa að samningi þessum.

Komi til uppsagnar á þessum samningi skal það gerast með árs fyrirvara.

Undir samninginn ritar Jón Loftsson skógræktarstjóri fyrir hönd Skógræktar ríkisins, Þuríður Backman fyrir hönd Garðyrkjufélags Íslands og Magnús Gunnarsson fyrir hönd Skógræktarfélags Íslands. Á myndinni efst til hægri má sjá (f.v.) Magnús, Þuríði og Jón með undirritaðan samninginn í höndunum.

Tólf ára gamlar 'Emblur' í Hellisskógi á Selfossi. Hæstu plönturnar höfðu náð yfir 6 metra hæð og það án áburðargjafar.
Mynd: Þröstur Eysteinsson.

Birki í brennidepli þessa dagana

Óhætt er að segja að íslenska birkið hafi komist í sviðsljósið nú í byrjun febrúarmánaðar því nýbúið er að kynna fyrstu niðurstöður nýrrar kortlagningar á náttúrulegum birkiskógum og birkikjarri landsins. Jafnvel þótt birki sé ekki afkastamikil tegund til timburskógræktar er hún dugleg landgræðsluplanta og tekur ung að sá sér út.

Með því að rækta úrvalsbirki aukast líkurnar á því að upp vaxi hávaxnara og beinvaxnara birki en algengast er að sjá í íslenskri náttúru. Það verða bæði fallegri og nytsamlegri skógar en kræklótta birkikjarrið og meiri möguleikar á að skógurinn gefi af sér tekjur sem máli skipta. Jafnframt er kynbætt birki fagnaðarefni fyrir garðrækt í landinu.

Texti: Pétur Halldórsson
Myndir: Skógræktarfélag Íslands/Brynjólfur Jónsson